14 listopada obchodzimy Światowy Dzień Cukrzycy

Wzmożone pragnienie, częstsze oddawanie moczu, utrata wagi – to objawy, które mogą zwiastować cukrzycę. Nie zapominajmy jednak, by uważnie patrzeć w oczy. Własne.

Wpływ cukrzycy na wzrok

Zuzanna Jasek krótko przed 26. urodzinami dowiedziała się, że choruje na cukrzycę typu 1. Zaczęło się niepozornie, od osłabienia. Potem, właściwie z dnia na dzień, pogorszył jej się wzrok. – W ciągu kilku dni bardzo zmniejszyło mi się pole ostrego widzenia. Widziałam wyraźnie na odległość 10 metrów, dalej wszystko było zamazane. W samochodzie zapytałam męża, jak może jechać z taką brudną szybą. Wyczyścił ją, a ja nie widziałam różnicy – opowiada.

Poszła po skierowanie na morfologię. Gdy wspomniała o problemach ze wzrokiem, lekarka spytała o objawy zwiastujące cukrzycę. Zleciła badanie glukozy. Godzinę po pobraniu krwi Jasek dostała telefon z przychodni, że ma się tam jak najszybciej stawić. Z diagnozą cukrzycy typu 1 trafiła do szpitala.

Na oddziale podano jej insulinę i wzrok zaczął jej się poprawiać. Wyszła z kwasicy ketonowej, jej organizm wrócił do normy. Minęły też zaburzenia widzenia. Nauczyła się żyć z cukrzycą; po dziewięciu latach choroba jej nie definiuje i nie ogranicza. – Od diagnozy nie miałam już problemu ze wzrokiem. Profilaktycznie co roku jesienią robię badanie wzroku i badanie dna okna z pomiarem ciśnienia – mówi.

To, co przydarzyło się Zuzannie, to przejściowe zmiany uwodnienia soczewki oka, które są skutkiem bardzo wysokich wartości glikemii. – Hiperglikemia powoduje też zmiany refrakcji w kierunku krótkowzroczności. To spowodowało uciążliwe przejściowe zaburzenia widzenia – tłumaczy dr n. med. Agnieszka Zawada, specjalistka chorób wewnętrznych i diabetologii, adiunkt Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, autorka bloga i profilu w mediach społecznościowych

. – Kiedy podamy pacjentowi insulinę i zaczniemy prawidłowo leczyć cukrzycę, zwykle zmiany w soczewce cofają się w ciągu dwóch, trzech tygodni.

Co cukrzyca robi oczom

Przejściowa krótkowzroczność po rozpoznaniu cukrzycy to niejedyne i nie najgorsze, co ta choroba może zrobić oczom. Może też doprowadzić do retinopatii, czyli patologicznych zmian naczyniowych w obrębie siatkówki. Początkowo zmiany te są niezauważalne – nie powodują pogorszenia wzroku, nie dają objawów klinicznych. W przypadku niekontrolowanej cukrzycy dochodzi do niewielkich zmian na dnie oka (mówimy wtedy o retinopatii nieproliferacyjnej).

Retinopatia cukrzycowa daje o sobie znać, dopiero kiedy jest już bardziej zaawansowana. Wtedy pojawiają się problemy ze wzrokiem, np. gorsze widzenie w ciemności, może dojść do odwarstwienia siatkówki lub nagłego krwotoku, przez który chory może bezpowrotnie stracić wzrok. Retinopatia cukrzycowa jest najczęstszą przyczyną ślepoty u osób od 20. do 65. roku życia.

Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego każdy pacjent z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 2 powinien od razu po diagnozie wykonać przesiewowe badanie w kierunku zmian na dnie oka. U pacjentów z cukrzycą typu 1, zgodnie z zaleceniami, pierwszy screening wykonuje się dopiero pięć lat po diagnozie. Skąd ta różnica? – Cukrzyca typu 1 i cukrzyca typu 2 mają różny patomechanizm. Typ 1 rozpoznaje się raczej nagle, kiedy szybko dochodzi do zniszczenia trzustki. Cukrzyca typu 2 rozwija się latami, ale zmiany na dnie oka mogą się pojawić już u osób w stanie przedcukrzycowym – wyjaśnia Agnieszka Zawada.

Ciężka retinopatia cukrzycowa

Diabetolożka podkreśla, że ciężka retinopatia cukrzycowa to jedno z najczęstszych powikłań. Dlatego, poza nerkami, układem sercowo-naczyniowym i zdrowiem neurologicznym (neuropatia cukrzycowa), chorzy powinni badać oczy. Jak często powinno się odwiedzać okulistę, zależy od różnych czynników, dlatego należy ustalić to z lekarzem prowadzącym. Retinopatii można zapobiegać, dobrze lecząc cukrzycę i towarzyszące jej choroby, takie jak nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia czy choroba nerek.

– Ryzyko rozwoju retinopatii cukrzycowej zwiększa również otyłość. Mają na nią wpływ hormony płciowe, dlatego kobiety w ciąży, które już wcześniej chorowały na cukrzycę, powinny mieć badanie dna oka w każdym trymestrze. Należy też kontrolować oczy u nastolatków z rozpoznaną cukrzycą – wylicza Agnieszka Zawada.

Istotnym czynnikiem jest to, jak długo pacjent choruje. Przyjmuje się, że w ciągu 15 lat od diagnozy zmiany naczyniowe w oczach pojawią się u większości chorych na cukrzycę. Wykrycie ich odpowiednio wcześniej zwiększa szansę na wdrożenie leczenia laserowego, które zapobiega utracie wzroku. Takie zabiegi są refundowane przez NFZ.

Tekst pochodzi z miesięcznika "Wysokie Obcasy Extra" nr 12(150)/2024. Numer w sprzedaży od 14 listopada. Dwie okładki do wyboru!

Redaktorka prowadząca: Monika Tutak-Goll